Böbrek Nakli

Böbrek nakli, böbrek yetmezliği hastalığı bulunan kişiler için uzun süreli çözüm sunar. Dünya genelinde milyonlarca kişinin kronik böbrek yetmezliği sebebiyle diyalize bağlı bir şekilde yaşamını sürdürdüğü düşünüldüğünde son derece önemli bir tedavi yöntemidir. Hem canlı verici hem de kadavradan yapılabilen bu işlemle böbrek yetmezliği bulunan hastanın hem sağ kalım süresi hem de yaşam kalitesi artabilir. Omurganın her iki yanında bulunan fasulye şeklinde olan böbrekler idrar üretimi sağlayarak kanda bulunan sıvıyı, mineralleri ve atıkları filtreler. Böylelikle hem zararlı hem de atık olan maddeleri vücuttan atar. Böbrekler çeşitli nedenlerle bu işlevini yerine getiremediğinde vücutta sıvı, ürik asit, üre, kreatinin ve diğer zehirli maddeler birikerek böbrek yetmezliğine neden olur. Böbrek yetmezliği durumunda da diyaliz ve böbrek nakli tedavi seçenekleri uygulanır.

 

Nakil İçin Böbrek Kimlerden Alınabilir?

 

Tıbbi ve yasal koşullar çerçevesinde herkes canlı verici olabilir.

 

Kimler Böbrek Veremez? Kimler Böbrek Vericisi Olamaz?

 

• 18 yaşından küçük olan kişiler
• Hipertansiyonu (>140/90 mmHg) olanlar veya hipertansiyon ilacı kullananlar
• Diyabet (Şeker hastaları)
• Morbid obezitesi olan kişiler
• İki taraflı veya tekrarlayan nefrolitiazis (böbrek taşları)
• Tromboz veya tromboembolizm öyküsü olanlar
• Kronik böbrek hastalığı (CKD) olanlar
• Pulmoner emboli veya tekrarlayan tromboz öyküsü
• Psikiyatrik hastalıklara sahip olanlar
• Ciddi medikal hastalığı olanlar (kronik akciğer hastalığı, yakın zamanda tanı konulmuş kanser hastalığı)
• Düşük GFR (< 80 ml/dk)
• Proteinüri (>300 mg/24 saat)
• Pulmoner emboli veya tekrarlayan tromboz öyküsü
• HIV enfeksiyonu

 

Kimler Böbrek Nakline İhtiyaç Duyar?

 

Böbrek nakli, böbrekleri işlevini yerine getirmeyi tamamen bırakmış kişiler için uygulanır. Bu aşamaya gelen hastaların geneli diyaliz tedavisi altındadır. Bu tedaviyi göre hastalara böbrek nakli konusunda fikri sorulup onayı alındıktan sonra hastalar nakil işlemi için sıraya alınır. Böbrek nakli alıcıları nakilden sonra belirli ilaçları yaşamı boyu kullanmalıdır. Bunun yanında beslenme de yaşam boyu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

 

Kimler Böbrek Nakli Olamaz?

 

Böbrek nakli yaş sınırı 18’dir. Böbrek nakli şartları kontrol altına alınamayan kanser hastaları, AIDS hastaları, aktif enfeksiyonu olan kişiler için geçerli olmadığından bu kişiler böbrek nakli için uygun değildir. Kanser tedavisi gören kişiler ise hastalık kontrol altına alınıp bekleme süresi tamamlandığında böbrek nakline uygun hale gelebilir.

 

Böbrek Nakli Sonrası Böbrek Reddi Nedir?

 

Böbrek nakli sonrası kişinin bağışıklık sistemi nakil edilen yabancı doku olan böbreğe reaksiyon gösterebilir. Bu nedenle organ nakil olan kişiler bağışıklık baskılayıcı içerikli ilaçları yaşamları boyunca kullanır.

 

Kan Grubu Uyumu

 

Kan bağışındaki genel kurallar böbrek nakli için de geçerlidir. Bu nedenle böbrek naklinde alıcı ile verici arasındaki kan grubu uyumu önemlidir. AB grubu genel alıcı, 0 grubu genel vericidir. Esasında kan grubu uyumsuz kişiler arasında böbrek nakil yapılabilmesi mümkün olsa da, hem işlemin maliyetinin yüksekliği hem de nakil sonrası ilk iki hafta içinde böbrek reddi durumunun sık ortaya çıkması gibi nedenlerle kan grubu uyumlu kişiler arasındaki nakiller daha çok tercih edilmektedir.

 

Böbrek Nakli Riskleri Nelerdir?

 

Böbrek nakli ameliyatı, sadece cerrahi bir uygulama değildir. Uzun süreli böbrek yetmezliği vücuttaki asit baz, hormonal, sıvı ve metabolik dengesini bozmaktadır. Bu durumdaki vücuda cerrahi uygulama yapılırken, ek olarak bağışıklama azaltıcı ilaçlar uygulanmaktadır.

Bu nedenle böbrek nakli komplike bir cerrahi uygulamadır. Komplike uygulamalarda bazı komplikasyonlar çıkabilmektedir ve tedavi riskli tedaviler sınıfına girmektedir.

Böbrek nakli olanlara böbrek naklinin riskleri, detaylı olarak anlatılır. Bununla birlikte, böbrek yetmezliği ile yaşamanın riskleri, böbrek nakli risklerinden daha fazladır.

 

Hangi Durumlarda Böbrek Nakli Yapılamaz?

 

• Böbrek yetmezliği herhangi başka bir tedavi yöntemi ile tedavi edilebilir durumdaysa,
• Böbrek naklinin gerçekleştirileceği dönemde hastanın aktif bir enfeksiyonu varsa,
• Kısa süre önce ortaya çıkan ve tedavi edilemeyen malign kanser hastalığı varsa,
• Hastanın beklenen ömrü kısaysa,
• Hastanın kalp ya da akciğerleri nakil ameliyatını kaldıramayacak kadar zayıfsa,
• Aktif bir şekilde uyuşturucu madde kullanımı varsa,
• Primer oksalosis (Bu durumda hastaya hem böbrek hem de karaciğerin aynı anda nakledilmesi gerekir), nakil yapılamaz. Bu sorunlara sahip olmayan hastaların tamamı organ nakli adayıdır.

 

Böbrek Nakli Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

 

Normal koşullarda böbrek nakli ameliyatı 3-4 saat sürmektedir. Bir saate yakın ameliyat öncesi hazırlık, yaklaşık iki saat ameliyat ve 1-2 saatlik gözlem süreci sonrası verici ve alıcı servise alınmaktadır.

 

Böbrek Nakli Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

 

Nakil işlemi sonrasında dikkat edilmesi gereken en önemli konu kontrollere düzenli gidilmesi ve ilaçların kullanımıdır. Nakilden sonra alınan ilaçlar nedeniyle hastalarda enfeksiyon geçirme riski artar. Bu sebeple ameliyat sonrası dönemde hastaların enfekte kişilerden ve ortamlardan uzak durması önemlidir. Bunun yanında alınan ilaçlardan bazıları kan şekeri yüksekliği, kan basıncı yüksekliği ve kilo artışına neden olabilir. Bu sebeple sağlıklı beslenme ve egzersize önem verilmelidir. Nakil işleminin ardından hasta idrara hemen çıkabilir ancak böbreğin kanı süzmesi biraz zaman alacağından nakilden sonra hastanın böbreğinin kanı süzmesi biraz zaman alabilir. Bu nedenle hasta nakilden sonra birkaç kez diyalize girebilir. Hastanın iyileşmesi ise nakil işlemini takip eden 8.haftadan sonrasıdır. Ameliyat sonrası dönem için merak edilen konulardan biri de “Böbrek nakli sonrası kreatin neden yükselir?” sorusudur. Böbrek nakli sonrası kreatin yüksekliği yaşanabilen bir durumdur. Nakilden sonra alınan ilaçlar nedeniyle hastalarda iltihaplanma geçirme riski artar. İltihaplanma sınırda kalabilir ya da ilerleyerek böbreklere yayılabilir. Bunun sonucunda da hastada sık idrara çıkma, idrar sırasında yanma ve ağrı, idrar kaçırma, kanamalı idrar, yüksek ateş gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu durum ayrıca kreatinin yüksekliğine neden olabilir. “Böbrek vericisi kaç günde iyileşir?” sorusu da nakil sonrası süreçle ilgili merak edilen konulardan biri. Verici genel olarak 5 gün hastanede kalır ve ameliyattan 2 ay sonra rutin hayatına dönebilir.